শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ | Essay on Srimanta Sankardev

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ (১৪৪৯-১৫৬৮) অসমৰ সংস্কৃতি আৰু ধৰ্মীয় ইতিহাসৰ অন্যতম মহৎ ব্যক্তিত্ব হিচাপে পৰিগণিত। তেওঁৰ প্ৰভাৱ অসমৰ জীৱনৰ বিভিন্ন দিশত, ধৰ্ম আৰু সংস্কৃতিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি শিল্প আৰু সাহিত্যলৈকে, সুদূৰপ্রসাৰী। শংকৰদেৱৰ জীৱন এক নিৰন্তৰ সাধনাৰে পূৰ্ণ আছিল, যাৰ মাজেৰে তেওঁ নতুন ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক আদৰ্শৰ জৰিয়তে সমাজক পুনৰ উদযাপন আৰু নৱীন জীৱন দিয়াৰ চেষ্টা কৰিছিল। তেওঁৰ দৰ্শন আৰু চিন্তাধাৰাই নৱ বৈষ্ণৱ আন্দোলনৰ আধাৰ স্থাপন কৰিলে, যিয়ে অসমীয়া লোকসকলক একত্ৰিত কৰিবলৈ গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।

জীৱনী

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ ১৪৪৯ চনত বৰ্তমানৰ নগাঁৱৰ আলিপুখুৰী নামৰ এখন সৰু গাঁৱত জন্মগ্রহণ কৰিছিল। তেওঁ অসমৰ শক্তিশালী জমিদাৰবৰ্গ, শিৰোমণি বৰ-ভূঞাৰ পৰিয়ালৰ এজন সদস্য আছিল। শংকৰদেৱে অতি কম বয়সতেই অসাধাৰণ বুদ্ধিমত্তা আৰু আধ্যাত্মিকতালৈ এক বিশেষ সঁচা প্ৰদৰ্শন কৰিছিল। তেওঁ তোলত (এটা পৰম্পৰাগত অসমীয়া বিদ্যালয়) মহেন্দ্ৰ কান্দলীৰ অধীনত প্ৰাৰম্ভিক শিক্ষা লাভ কৰে। এই সময়তেই তেওঁ সংস্কৃত শাস্ত্ৰ আৰু ভাৰতীয় দাৰ্শনিক গ্ৰন্থৰ সম্পৰ্কত জ্ঞান লাভ কৰিছিল।

শংকৰদেৱৰ জীৱনত এক গুৰুত্বপূর্ণ পৰিৱৰ্তন আহে যেতিয়া তেওঁ ভাৰতৰ বিভিন্ন পবিত্ৰ স্থানলৈ তীৰ্থযাত্ৰা কৰে। এই তীৰ্থযাত্ৰাই তেওঁক বিভিন্ন সংস্কৃতি, দৰ্শন আৰু ধৰ্মীয় অনুশীলনৰ সৈতে পৰিচিত কৰায়, যিয়ে তেওঁৰ আধ্যাত্মিক দৃষ্টিভংগীত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলায়। অসমৰ পৰা ঘূৰি আহি, শংকৰদেৱে নিজকে মানবতাৰ সেৱাত নিবেদিত কৰিবলৈ সিদ্ধান্ত লয় আৰু এজন ব্যক্তিগত ভগৱানৰ ভক্তিৰ এক সৰল ৰূপ প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে, যিয়ে পাছলৈ একাশৰণ ধৰ্মৰ ৰূপ লয়।

কৰ্মসমূহ

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ এজন বহুমুখী প্রতিভাৰ অধিকারী আছিল, যাৰ অৱদান সাহিত্য, সংগীত, নৃত্য, নাটক আৰু চিত্ৰকলাত বিস্তৃত আছিল। এজন সাহিত্যিক হিচাপে তেওঁ বহু গ্ৰন্থৰ ৰচনা আৰু অনুবাদ কৰিছিল, যেনে কীৰ্তন-ঘোষা, ভক্তি ৰত্নাকৰ, গুণামালা, হৰিশ্চন্দ্ৰ উপাখ্যান, আৰু সংস্কৃত শাস্ত্ৰৰ বিভিন্ন অনুবাদ, যেনে ভাগৱত পুরাণ। তেওঁৰ কীৰ্তন-ঘোষা, এটা ভক্তিমূলক সংগীতৰ সংকলন, অসমীয়া বৈষ্ণৱ ধৰ্মত এক কেন্দ্ৰীয় স্থান গ্ৰহণ কৰি আছে।

শংকৰদেৱ এজন কুশলী নাট্যকাৰ আছিল। তেওঁ চিহ্ন-যাত্ৰা, ৰূপক-মুকুতি আৰু পৰিজাত-হৰণ আদি একাঙ্ক নাটৰ ৰচনা কৰিছিল। এই নাটসমূহ পৰম্পৰাগত অসমীয়া শৈলীত পৰিচালিত, সংগীত, নৃত্য, আৰু নাটকৰ সংমিশ্ৰণে পূৰ্ণ আছিল আৰু ধর্মীয় চিন্তাধাৰা আৰু নৈতিক মূল্যবোধৰ মাধুৰ্যৰে সাধাৰণ জনতালৈ প্ৰেৰিত কৰিছিল। তেওঁৰ বৰগীতৰ সৃষ্টি, যি এটা ধ্ৰুপদী ভক্তিমূলক সংগীতৰ ধাৰা, আৰু সত্ৰীয়া নৃত্যৰ প্ৰতিষ্ঠা, অসমীয়া সংস্কৃতিৰ গুৰুত্বপূর্ণ অঙ্গত এক বিশেষ অৱদান হিচাপে গণ্য কৰা হয়।

দৰ্শন আৰু চিন্তাধারা

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ দৰ্শন ভক্তি বা দেৱভক্তিৰ ওপৰত ভিত্তি লাভ কৰিছিল। ভক্তিৰ তেওঁৰ ব্যাখ্যা বিশেষ আছিল, যাৰ মূখ্য দিশ আছিল ভগৱানৰ সৈতে ব্যক্তিগত আৰু প্ৰত্যক্ষ সম্পৰ্কৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া, বিশেষকৈ কৃষ্ণৰ ৰূপত, যাৰ বাবে কোনো জটিল আচার, বলি, বা মধ্যস্থৰ প্ৰয়োজন নাছিল। তেওঁৰ এই শিক্ষা তেওঁক সমাজৰ সকলো স্তৰৰ লোকৰ বাবে সহজগম্য কৰি তুলিছিল, যিয়ে বৰ্ণ আৰু শ্ৰেণীবিভাগৰ ওপৰত গৈ মানুহক একত্ৰিত কৰিছিল।

শংকৰদেৱৰ দৰ্শনৰ মূল কথা একাশৰণ ধৰ্মৰ চিন্তাত প্ৰতিফলিত হৈছে, যি একেশ্বৰ ভক্তিৰ ওপৰত ভিত্তি লাভ কৰিছিল। তেওঁ তেতিয়াৰ সমাজত বিদ্যমান বৰ্ণবৈষম্যক প্ৰত্যাখ্যান কৰিছিল আৰু উপদেশ দিছিল যে মোক্ষ কোনো বৰ্ণ বা সামাজিক স্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ নকৰি সৰ্বজনৰ বাবে উপলব্ধ, যিকোনো একাগ্ৰতা আৰু নৈতিক জীৱনৰ দ্বাৰা। তেওঁৰ শিক্ষা সমাজৰ একতা আৰু সম্প্ৰীতিৰ সহায়ক হিচাপে কাজ্য কৰিছিল।

শংকৰদেৱ এছাৰণ ধৰ্মৰ লগতে অহিংসাৰ প্ৰচাৰ কৰিছিল, যিটো বৌদ্ধ আৰু জৈন ধৰ্মৰ মূল মূল্যবোধসমূহৰ সৈতে সংলগ্ন। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল যে প্ৰতিজন ব্যক্তিত এক অন্তঃস্থলীয় গৌৰৱ আছে, আৰু সততা, শুদ্ধতা, আৰু আনৰ সেৱাৰ পূৰ্ণ জীৱন যাপনেই জীৱনৰ গুৰুত্ব।

ভ্ৰমণ আৰু প্ৰভাৱ

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ ভাৰতৰ বিভিন্ন পবিত্ৰ স্থানলৈ ভ্ৰমণ তেওঁৰ আধ্যাত্মিক আৰু দাৰ্শনিক দৃষ্টিভংগী গঢ়াত অত্যন্ত গুৰুত্বপূর্ণ আছিল। তেওঁৰ তীৰ্থযাত্ৰাই তেওঁক বিভিন্ন পবিত্ৰ স্থান, যেনে জগন্নাথ পুৰী, বৃন্দাবন, মথুৰা, হৰিদ্বাৰ, আৰু প্ৰয়াগলৈ লৈ গৈছিল, য'ত তেওঁ বিভিন্ন সাধু, পণ্ডিত, আৰু ভক্তৰ সৈতে সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছিল। এই অভিজ্ঞতাসমূহে তেওঁৰ ধ্যান-ধাৰণাক সাঁচি গঢ়িবলৈ সহায় কৰিছিল আৰু তেওঁক এক বহুমুখী আৰু কৰুণাময় বিশ্বদৃষ্টিভংগী গঢ়িবলৈ সহায় কৰিছিল।

অসমলৈ ঘূৰি আহি, শংকৰদেৱে নিজৰ শিক্ষাসমূহ নামঘৰ আৰু সত্ৰৰ জৰিয়তে প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। এই প্ৰতিষ্ঠানসমূহ অসমৰ সামাজিক-ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক জীৱনৰ কেন্দ্ৰবিন্দু হৈ পৰিল। নামঘৰ বিশেষকৈ এক বিপ্লৱী ধাৰণা আছিল, যিটো এক সমাজকেন্দ্ৰ হিচাপে কাজ্য কৰিছিল য'ত সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ লোকসকল প্ৰাৰ্থনা, আলোচনা, আৰু সাংস্কৃতিক কাৰ্যকলাপৰ বাবে একত্ৰিত হৈ এক সামাজিক সমানতাৰ ধাৰণা প্ৰতিপন্ন কৰিছিল।

শংকৰদেৱৰ প্ৰভাৱ কেৱল ধৰ্মীয় ক্ষেত্ৰত নহয়, সমাজৰ আন আন দিশতেও বিৰাজমান আছিল। ইয়াৰে কাৰণে অসমৰ সামাজিক-সাংস্কৃতিক তন্তু গভীৰভাৱে প্রভাবিত হৈছিল। তেওঁৰ শিক্ষা সাক্ষৰতা প্ৰচাৰত সহায় হৈছিল, কাৰণ মানুহে শাস্ত্ৰ পঢ়াৰ আৰু পাঠ কৰাৰ বাবে উৎসাহিত হৈছিল। সত্ৰসমূহ শিক্ষাৰ কেন্দ্ৰ হৈ পৰিল, য'ত সংগীত, নৃত্য, আৰু নাটকৰ কলাসমূহ বিশেষকৈ উন্নতি লাভ কৰিছিল।

উত্তৰাধিকাৰ

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱৰ উত্তৰাধিকার অতি বৃহৎ আৰু অনন্ত। তেওঁৰ শিক্ষা আৰু সাংস্কৃতিক অৱদানসমূহ অসমীয়া পৰিচয়ৰ এক বিশেষ ভিত্তি স্থাপন কৰিছে, যিটো ভক্তি, শিল্প আৰু সামাজিক নৈতিকতাৰ সংমিশ্ৰণে চিহ্নিত। তেওঁৰ দ্বাৰা প্ৰচাৰিত নব্য বৈষ্ণৱ আন্দোলনে কেৱল অসমৰ ধৰ্মীয় ক্ষেত্ৰৰ পৰিৱর্তন নহয়, অসমীয়া ভাষা, সাহিত্য, আৰু পৰিসংস্কৃতিত এক গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।

শংকৰদেৱৰ শিষ্যসকল, যাক মহাপুৰুষীয়া নামেৰে জনা যায়, তেওঁলোকৰ শিক্ষাক বিকাশ কৰি অসম আৰু তাৰ বাহিৰৰ নামঘৰ আৰু সত্ৰৰ নেটৱৰ্ক বিস্তৃত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। তেওঁৰ শিষ্য মাধৱদেৱে আন্দোলনৰ সংস্থান আৰু ইয়াৰ স্থায়িত্ব নিশ্চিত কৰিবলৈ এক গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। আজিৰ দিনে, শংকৰদেৱক কেৱল এক ধৰ্মীয় নেতা হিচাপে পৰিগণিত নহয়, বৰঞ্চ এজন সাংস্কৃতিক প্ৰতীক হিচাপে গণ্য কৰা হয়, যিয়ে আধ্যাত্মিক আৰু সাংস্কৃতিক সাধনাৰ জৰিয়তে অসমক একত্ৰিত কৰিছিল।

উপসংহাৰ

শ্ৰীমন্ত শংকৰদেৱ এজন দৰ্শনশীল ব্যক্তি আছিল, যিয়ে ধৰ্ম, শিল্প আৰু সমাজৰ শক্তিৰ জৰিয়তে সমাজক ৰূপান্তৰিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। তেওঁৰ জীৱন আৰু কৰ্মসমূহ ভক্তিৰ সৰ্বজনীন শক্তিৰ এক প্ৰমাণ হিচাপে দৰ্শিত হৈছে, যিয়ে সামাজিক আৰু আধ্যাত্মিক পুনৰ্জীৱনত এক শক্তি হিচাপে কাজ্য কৰিছিল। এজন অন্তৰ্ভুক্তিমূলক, দয়ালু, আৰু সমতাপূৰ্ণ সমাজৰ প্ৰতি শংকৰদেৱৰ আহ্বানে অসমৰ এক সমৃদ্ধিশালী সাংস্কৃতিক আৰু ধৰ্মীয় পৰম্পৰাৰ ভিত্তি স্থাপন কৰিছে, যিয়ে বৰ্তমানেও অসমৰ পৰিচয় গঠন আৰু ইয়াৰ বিভিন্ন প্ৰজন্মৰ লোকসকলক অনুপ্ৰাণিত কৰি আহিছে। তেওঁৰ উত্তৰাধিকার কেৱল ইতিহাসৰ পৃষ্ঠাত সীমাবদ্ধ নহয়, বৰঞ্চ এটা জীৱন্ত পৰম্পৰা হিচাপে বৰ্তমান থাকে, যিয়ে একতা, সম্প্রীতি, আৰু ভক্তিৰ মূল্যবোধৰ সৈতে প্রতিধ্বনিত হৈ থাকে।